西藏札达皮央杜康大殿发现吐蕃时期古藏文写卷及其初步研究

熊文彬

（四川大学中国藏学研究所 四川成都610207）

2019-2020年，在西藏自治区文物保护研究所和札达县文物局的大力帮助下，四川大学国家社科基金重大项目“西藏阿里后弘期初的佛教遗存与多民族文化交融研究”课题组连续两年对西藏阿里札达县皮央东嘎村皮央杜康大殿保存的260余函鲜为人知的古籍进行了较为系统的调查（见图1）。①调查成员除笔者外，尚有西藏自治区文物保护研究所的图旦次朗、西藏日报社的穷达、中国社会科学院人类学与民族学研究所的廖旸、中国社会科学院宗教研究所的陈粟裕、四川大学的杨清凡、张延清、唐樱家和黄梦雨等人，其中熊文彬和杨清凡参与了全程调查。初步整理和研究结果显示，古籍均为残卷，由写卷和刻本组成，内容主要为佛教经典和世俗文书两大类，时代跨度千年，从吐蕃时期一直延续到清代。②关于2019年初步调查情况，见熊文彬.西藏阿里札达县皮央杜康大殿藏部分佛教文献管窥[J].南方民族考古,2020(20辑):263-274.这批古籍的调查、整理和研究，不仅有助于其所在地皮央、东嘎石窟群，乃至整个西藏西部阿里古代佛教遗存的时代、功能，尤其是其中雕塑、绘画的题材、风格的深入研究，而且对阿里地区佛教与政治、经济、社会关系等方面研究的深化也具有重要的学术价值。特别是吐蕃时期古藏文写卷的首次发现，为佛教自10世纪以来从卫藏地区向阿里的传播以及卫藏与阿里地区在政治、经济、文化等方面的紧密联系都提供了重要的考古证据，具有十分重要的学术价值。有鉴于此，本文拟从跋记、吐蕃时期古藏文的语法、书写和装帧特点、文献记载等方面进行一次初步的梳理。

图1 杜康大殿内景及其侧壁柜中保存的佛教文献

一、跋记明确的时代

杜康大殿保存的吐蕃时期古藏文写卷部分题写有跋记，明确记载了这些写卷的名称、译者名字等断代的重要依据。据初步统计，跋记有数十处之多，现略举数例：1.《大宝积经》（འཕགེས་པ་དཀོཀོནེ་མཆཀོགེ་རྩེརྩེགེས་པ་ཆརྩེནེ་པཀོ་མདཀོ།）残卷至少有两品题有跋记，其中第四十四品《宝蕴聚》（རསྒྲིནེ་པཀོ་ཆརྩེའསྒྲི་ཕུང་པཀོ།）跋记云，该品“由印度堪布苏仁陀罗菩提和校订译师比丘智军译、校并审定（འཕགེས་པ་དཀོཀོནེ་མཆཀོགེ་རྩེརྩེགེས་པ་ཆརྩེནེ་པཀོའསྒྲི་ཆཀོས་ཀྱསྒྲི་རྣམ་གྲོངས་ལརྩེའུ་སྟོཀོང་ཕྲགེ་བོརྒྱེ་པ་ལས། རསྒྲིནེ་པཀོ་ཆརྩེ་ཕུང་པཀོའསྒྲི་ལརྩེའུ་ཞེརྩེས་བྱ་བོ་སྟོརྩེ། བོཞེམྱྀ་བོཅུ་རྩེ་བོཞེསྒྲི་པ། རྫཀོགེས་སྷོསྷོཀོ། ། རྒྱེ་གེར་གྱིསྒྲི་མཁོནེ་པཀོ་སུ་རསྒྲིནེ་དྲ་བོཀོ་དརྩེ་དང་། ཞུ་ཅེརྩེནེ་གྱིསྒྲི་ལཀོ་ཚ་བོ་བོནེ་དརྩེ་ཡེརྩེ་ཤེརྩེས་སྡེརྩེས་བོསྒྱུར་ཅེསྒྲིང་ཞུས་ཏེརྩེ་གེཏེནེ་ལ་ཕབོ་པ།）”。二十二品《大神变会》（ཆཀོས་འཕྲུལ་ཆརྩེནེ་པཀོ་བོསྟོནེ་པ་།ལྷའསྒྲི་དརྩེད་དཔཀོནེ་གྱིསྒྲིས་ཞུས་པ།）跋记亦云，该品“由印度堪布扎弥陀罗、苏仁陀罗菩提、校订译师比丘智军译、校并审定（འཕགེས་པ་དཀོཀོནེ་མཆཀོགེ་རྩེརྩེགེས་པ་ཆརྩེནེ་པཀོའསྒྲི་ཆཀོས་ཀྱསྒྲི་རྣམ་གྲོངས་ལརྩེའུ་སྟོཀོང་ཕྲགེ་བོརྒྱེ་པ་ལས། ཆཀོས་འཕྲུལ་ཆརྩེནེ་པཀོ་བོསྟོནེ་པ་། ལྷའསྒྲི་དརྩེད་དཔཀོནེ་གྱིསྒྲིས་ཞུས་པ་ཞེརྩེས་བྱ་བོའསྒྲི་ལརྩེ་འུ་སྟོརྩེ་ཉིསྒྲི་ཤུ་གེཉིསྒྲིས་པ་རྫཀོགེས་སྷོསྷོཀོ། ། རྒྱེ་གེར་གྱིསྒྲི་མཁོནེ་པཀོ་འཛཛི་ནེ་མྱསྒྲི་ཏྲ་དང་། སུ་རསྒྲིནེ་དྲ་བོཀོ་དརྩེ་དང་། ཞུ་ཅེརྩེནེ་གྱིསྒྲི་ལཀོ་ཚ་བོ་བོནེ་དརྩེ་ཡེརྩེ་ཤེརྩེས་སྡེརྩེས་བོསྒྱུར་ཅེསྒྲིང་ཞུས་ཏེརྩེ་གེཏེནེ་ལ་ཕབོ་པ།）。2.《大悲白莲花经》（སྙསྒྲིང་རྗེརྩེ་ཆརྩེནེ་པཀོའསྒྲི་པད་མ་དཀོར་པཀོ་ཞེརྩེས་བྱ་བོ་ཐརྩེགེ་པ་ཆརྩེནེ་པཀོ་འསྒྲི་མདཀོའ།）跋记云，该经“由印度堪布扎弥陀罗、施连陀罗波德和僧人译师智军校订并审定（རྒྱེ་གེར་གྱིསྒྲི་མཁོནེ་པཀོ་འཛཛིནེ་མྱསྒྲི་ཏྲ་དང་། ཤེསྒྲི་ལརྩེནེ་དྲ་པཀོ་དརྩེ་དང་། ཞུ་ཅེརྩེནེ་གྱིསྒྲི་ལཀོ་ཙི་པ་བོནེ་དརྩེ་ཡེརྩེ་ཤེརྩེས་སྡེརྩེས་ཞུས་ཏེརྩེ་གེཏེནེ་ལ་ཕབོ་པ།）”。3.《弥勒菩萨上生兜率天经》（འཕགེས་པ་བྱང་ཆུབོ་སརྩེམས་དཔའ་བྱམས་པ་དགེའ་ལྡེནེ་གེནེམ་དུ་སྐྱརྩེ་བོ་བླངས་པའསྒྲི་མདཀོ།）跋记云（见图2），该经“由僧人译师法东和僧人喜饶僧格从汉文译入（ཞུ་བོའསྒྲི་ལཀོ་ཙི་བོ་བོནེ་དརྩེ་པབོ་ཏེཀོང་དང་། བོནེ་དརྩེ་ཤེརྩེས་རབོ་སརྩེང་གེརྩེས་རྒྱེའསྒྲི་དཔརྩེའ་ལས་བོསྒྱུར།）”。4.《三皈依经》（འཕགེས་པ་གེསུམ་ལ་སྐྱབོས་སུ་འགྲོཀོ་བོ་ཞེརྩེས་བྱ་བོ་ཐརྩེགེ་པ་ཆརྩེནེ་པཀོའསྒྲི་མདཀོ།）跋记云，该经“由印度堪布萨尔贝尼德瓦和校订译师僧人贝孜译、校并审定（རྒྱེ་གེར་གྱིསྒྲི་མཁོནེ་པཀོ་ས་རྦད་ཉི་དརྩེ་ བོ་ ད ང ་། ཞུ་ཆརྩེནེ་ གྱིསྒྲི་ལཀོ་ ཙི་བོ་བོནེ་དརྩེ་དཔལ་བོརྩེརྩེགེས ་ཀྱསྒྲིས ་བོསྒྱུར ད ་ཅེསྒྲིང་ ཞུས་ ཏེརྩེ་གེཏེནེ་ལ་ཕབོ་པ།）”。5.《梵天请问经》（འཕགེས་པ་ཚངས་པས་ཞུས་པ་ཞེརྩེས་བྱ་བོ་ཐརྩེགེ་པ་ཆརྩེནེ་པཀོའསྒྲི་མདཀོའ།）按跋记，“由印度堪布扎弥陀罗和僧人译师智军译、校并审定（རྒྱེ་གེར་གྱིསྒྲི་མཁོནེ་པཀོ་འཛཛི་ནེ་མྱསྒྲི་ཏྲ་དང་།ཞུ་ཅེརྩེནེ་གྱིསྒྲི་ལཀོ་ཙི་བོ་བོནེ་དརྩེ་ཡེརྩེ་ཤེརྩེས་སྡེརྩེས་བོསྒྱུརད་ཅེསྒྲིང་ཞུས་ཏེརྩེ་གེཏེནེ་ལ་ཕབོ་པ།）”。6.《象力经》（གླང་པཀོའསྒྲི་རྩེལད་ལྟ་བུ་ཞེརྩེས་བྱ་བོ་ཐརྩེགེ་པ་ཆརྩེནེ་པཀོའསྒྲི་མདཀོའ།）据跋记（见图3），“由印度堪布牟尼帕尔玛、僧人译师罗纳热克希达校并审定（གླང་པཀོའསྒྲི་རྩེལད་ལྟ་བུ་ཞེརྩེས་བྱ་བོ་ཐརྩེགེ་པ་ཆརྩེནེ་པཀོའསྒྲི་མདཀོའ། རྫཀོགེས་སྷོསྷོཀོ། རྒྱེ་གེར་གྱིསྒྲི་མཁོནེ་པཀོ་མུ་ནེརྩེ་བོར་མ་དང་། ཞུ་ཅེརྩེནེ་གྱིསྒྲི་ལཀོ་ཙི་པ་བོནེ་དརྩེ་རད་ནེ་རགེ་ཤེསྒྲི་ཏེས་ཞུ་ཅེརྩེནེ་བོགྱིསྒྲིས་ཏེརྩེ་གེཏེནེ་ལ་ཕབོ་པ།）”。7.《净业障经》（འཕགེས་པ་ལས་ཀྱསྒྲི་སྒྲིསྒྲིབོ་པ་རྣམ་པར་དགེ་པ་ཞེརྩེས་བྱ་བོ་ཐརྩེགེ་པ་ཆརྩེནེ་པཀོའསྒྲི་མདཀོའ།）按跋记，“由印度堪布扎弥陀罗、波罗聂瓦摩和僧人译师智军等译、校并审定（རྒྱེ་གེར་གྱིསྒྲི་མཁོནེ་པཀོ་པྲད་ཉི་བོར་མ་དང་། ཞུ་ཅེརྩེནེ་གྱིསྒྲི་ལཀོ་ཙི་པ་བོནེ་དརྩེ་ཡེརྩེ་ཤེརྩེས་སྡེརྩེ་ལ་སྩོཀོགེས་པས་བོསྒྱུརད་ཅེསྒྲིང་ཞུས་ཏེརྩེ་གེཏེནེ་ལ་ཕབོ་པ།）”。8.《施 度 经》（འ ཕ གེས ་ པ ་ སྦྱསྒྲིནེ་ པ ་ཕ་ རཀོལད ་ ཏུ་ ཕྱིསྒྲིནེད ་ པ ་ ཞེརྩེས་ བྱ་ བོ་ཐརྩེགེ་ པ ་ ཆརྩེནེ་ པཀོའསྒྲི་མདཀོའ།）跋记云，该经“由印度堪布波罗聂瓦摩和僧人译师智军等译、校并审定（རྒྱེ་གེར་གྱིསྒྲི་མཁོནེ་པཀོ་པྲད་ཉི་བོར་མ་དང་།ཞུ་ཅེརྩེནེ་གྱིསྒྲི་ལཀོ་ཙི་པ་བོནེ་དརྩེ་ཡེརྩེ་ཤེརྩེས་སྡེརྩེ་ལ་སྩོཀོགེས་པ ས་བོསྒྱུརད ་ཅེསྒྲིང་ཞུས་ ཏེརྩེ་གེཏེནེ་ལ་ཕ བོ་པ།）”。9.《阿难出家经》（དགེའ་བོཀོ་རབོ་ཏུ་བྱུང་བོའསྒྲི་མདཀོ།）跋记云，该经“由印度堪布达磨迦罗和僧人译师（རྒྱེ་གེར་གྱིསྒྲི་མཁོནེ་པཀོ་ཏེ་ར་མ་ཀོ་ར་དང།ལཀོ་ཙི་བོ་བོནེ་དརྩེ །）翻译。”10.《蓝衣金刚手仪轨陀罗尼》（འཕགེས་པ་ལགེ་ནེ་རྡོཀོ་རྗེརྩེ་གེཀོས་སྔོཀོནེ་པཀོ་ཅེནེ་གྱིསྒྲི་ཆཀོ་གེ་ཞེརྩེས་བྱ་བོའསྒྲི་གེཟུངས།）跋记云（见图4），该经“由印度堪布聂拉噶瓦、僧人译师鲁益汪波译，僧人译师德瓦旃陀罗校并审定（འཕགེས་པ་ལགེ་ནེ་རྡོཀོ་རྗེརྩེ་གེཀོས་སྔོཀོནེ་པཀོ་ཅེནེ་གྱིསྒྲི་ཆཀོ་གེ་ཞེརྩེས་བྱ་བོའསྒྲི་གེཟུངས། རྫཀོགེས་སྷོསྷོཀོ། རྒྱེ་གེར་གྱིསྒྲི་མཁོནེ་པཀོ་གེཉིའ་ནེ་གེར་བོ་དང་། ལཀོ་ཙི་བོ་བོནེ་དརྩེ་ཀླུའསྒྲི་དབོང་པཀོས་བོསྒྱུརད། ་ཞུས་ཅེརྩེནེ་གྱིསྒྲི་ལཀོ་ཙི་བོ་བོནེ་དརྩེ་དརྩེ་བོ་ཙིནེ་དྲས་ཞུས་ནེས་གེཏེནེ་ལ་ཕབོ་པ།）”。

图2 汉族僧人参与从汉文译入的《弥勒上生经》跋记

图3 《象力经》跋记

图4 《蓝衣金刚手仪轨陀罗尼》跋记

根据文献和现有研究成果，翻译和审定上述经典的藏、汉和印度译师都是吐蕃时期著名的翻译家。其中，智军、鲁益汪波和贝孜是9世纪左右吐蕃著名译师，①智军的全名为那囊尚·智军（སྣོ་ནེམ་ཞེང་ཡེརྩེ་ཤེརྩེས་སྡེརྩེ）、贝孜的全名为没卢·噶瓦贝孜（འབྲཀོ་ཀོ་བོ་དཔལ་བོརྩེརྩེགེས），与交若·鲁益坚赞（ཅེཀོགེ་རཀོ་ཀླུའསྒྲི་རྒྱེལ་མཚནེ）并称吐蕃时期著名的三大译师。“法东”为汉族译师，而苏仁陀罗菩提（Surendrabodhi）、扎弥陀罗（Jinamitra）、施连陀罗波德（Silendrabodhi）、牟尼帕尔玛（Munivarma）、波罗聂瓦摩（Prajñavarma）、罗纳热克希达（Ratnaraksita）、达磨迦罗（Dharmakara）、德瓦旃陀罗（Devacandra）和萨尔贝尼德瓦（Sarvajñadeva）等人则是印度班智达和译师。他们的名字都见于《五部遗教》（བོཀོའ་ཐང་སྡེརྩེ་ལྔ།）记载的入藏75位吐蕃时期译师和《布顿佛教史》（བུ་སྟོཀོནེ་ཆཀོས་འབྱུང་།）记载的前后弘期入藏传法的193位译师和93位班智达名录。[1]与此同时，上述所译经典大多被收入9世纪后成书的《丹噶目录》和《旁塘目录》等两大目录。其中《大宝积经》为《丹噶目录》第25-27号经典，《大悲白莲花经》为第101号经典（共6卷1800颂），《象力经》为第156号经典（360颂），《净业障经》为第162号经典（340颂），[2]而《大宝积经》《大悲白莲花经》（6品）《梵天请问经》（200颂）和《阿难出家经》（50颂）等经典也被收入《旁塘目录》。[3]

跋记中记载的译师及其相关文献和研究表明，皮央杜康大殿保存的这些佛经写卷都是在吐蕃时期译入。

二、写卷特点和来源

自上世纪敦煌古藏文写卷的发现及其吐蕃时期碑铭的持续深入研究以来，学术界对吐蕃时期写卷和碑铭中古藏文的特点进行了比较系统、全面和深入的研究和总结，取得了丰硕的成果。这些特点因此也成为敦煌以外新发现的吐蕃时期写卷重要的参照对象。[4]

首先，皮央杜康大殿吐蕃写卷在版式、装帧上与敦煌写卷非常接近。杜康大殿题写有明确跋记的上述写本的质地均为藏纸，双面墨书。纸张的长度多介于68-65厘米之间，其高度介于20-14厘米之间。每页文字除《蓝衣金刚手仪轨陀罗尼》为11行外，其余均为10行。字体均为邬坚体（楷书），页码的标注，先标函名，随后标注页码。大多数写卷在每页左右两端中心位置对称的画有两个红色圆圈，并在中心打孔，穿绳用于经页的装帧（见图5），装帧为梵夹装。圆孔直径介于3.5至2.5厘米之间。每页版面的设计、字体的选择、页码的标注和圆孔的设计基本都与敦煌出土古藏文写卷相吻合。①如参见西北民族大学、上海古籍出版社和法国国家图书馆：《法国国家图书馆藏敦煌古藏文写卷》，卷4，上海古籍出版社，2007:93-94.P,T,0209《三续经》写卷,第255-257页,P.T.0279《密宗修习仪轨》。

图5 写本中的圆孔及其遗留的绳索

其次，这些写本的书写保留了吐蕃时期的语法特点。其主要体现在：1.藏文基字为ཀོ、ཅེ、ཏེ、པ四组中的字母可以互换；2.基字མ加下加字ྱྱ；3.后加字ར、ནེ、ལ等后面加再后加字ད；4.元音ྱསྒྲི字反写；5.单个基字后面加后加字འ；6.保留了诸如ཤེགེ་ཀྱ（释迦）、ལས་སྩོཀོགེས་པ（等）和རྗེཀོགེས་སྷོསྷོཀོ（完）等一些特殊的古词。以《象力经》跋记为例，这些特点均可在其中找到（见图3）。其中的“ཞུ་ཅེརྩེནེ”一词中保留了 ཅེ和ཆ字互换的特点，“མྱམྱྀ་འགྱུར”一词中同时保留了མ字下面的下加字ཡེ和元音ྱསྒྲི反写的古藏文特点，“ཀུཾནེད་ཏུ”“བོཀོའ་སྩོལད་པ”分别保留了后加字ནེ、ལ后面加再后加字ད的特点，“མདཀོའ”一词也保留了单个基字后面添加后加字འ的特点。古词“རྗེཀོགེས་སྷོསྷོཀོ”也可在此同时找到。这些特点都与著名学者巴桑旺堆等人在长期研究敦煌写卷和吐蕃碑铭等大量古藏文的基础上总结出来的重要特点基本吻合。

再次，部分基字及其与上加字的组合书写独特。巴桑旺堆先生将以敦煌写卷为首的这些古藏文书写的特点归结为“字体的特殊书写现象”。例如ཅེ、ཙི、ང等基字书写独特，与后弘期后写法不同；与此同时，与上加字组合成新词的书写，上加字与基字并不处于上下同一轴线上，上加字往往左移。[5]这些也是皮央杜康吐蕃时期写卷书写的特点之一。

总之，从版面、装帧、语法和书写特点等各方面综合来看，皮央杜康大殿前述写卷与敦煌出土的写卷基本一致，应为吐蕃时期遗存的写卷。更为重要的是，这些写卷在文献中也得到了印证。

按2010年在托林寺发现的成书于12世纪前的《古格王统》写卷，皮央杜康大殿保存的这批吐蕃时期写卷应来源于卫藏地区，确切而言，来自吐蕃时期著名的翻译中心桑耶寺。《古格王统》写卷在记载10至11世纪的古格国王益西沃（965-1036）弘法时说，为进一步教化开始崇信佛法的属民，广增智慧，益西沃“邀请达摩波罗（དར་མ་པ་ལ）等堪布和卫藏（བོཀོད）的司（ཟསྒྲི）、炯（ཅུང）等两位亲教师，从吉祥桑耶寺等处迎请先祖时期缮写的经藏和译入的藏文经藏和其他经典，建造热斯康钦波（རརྩེ་ཟརྩེགེ་ཁོང་ཆརྩེནེ་པཀོ）藏经阁。”②关于该写卷的发现、断代和研究，详细参见:巴桑旺堆.阿里新发现的古藏文历史文书评论（གེསར་དུ་རྙེརྩེད་པའསྒྲི་སྤུ་རྒྱེལ་བོཀོད་དང་མངའ་རསྒྲིས་སྟོཀོད་ཀྱསྒྲི་རྒྱེལ་རབོས་སྐོཀོར་གྱིསྒྲི་རྩེ་ཆརྩེའསྒྲི་ཡེསྒྲིགེ་རྙེསྒྲིང་མཚམས་སྦྱཀོར་དཔྱད་གླརྩེང་།）[J].西藏研究(藏文版)2012(4):27-41，引文见第40页。查尔塔·穷达根据其王统渊源将其定名为《月族王统记》，详见:翻译与解读：古藏文写本《月族王统记》记载的阿里王系[J].西藏档案,2013(2):102-109，译文参见第107页。该写卷明确记载古格王国曾从桑耶寺等地迎请吐蕃时期译入的佛经，此载正好与前述杜康大殿现存吐蕃时期的写卷吻合。杜康大殿所在地皮央在地理上与古格王国的首府很近，二者不仅只有30余千米之遥，更为重要的是，该地曾是古格王国重要的王宫之一，③按阿旺扎巴：《古格王统》，皮央至少在明代曾是古格王国的重要王宫之一，古格王平措德在13岁未继位前曾被迎往皮央居住。See Roberto Vitali,The Kingdom of Gu ge Pu hrang,According to mNga’.ris rgyal.rabs by Gu.ge mKhan.chen Ngag.dbang grags pa,Tho.ling gtsug lag khang lo gcig stong‘khor ba’i rjes dran mdzad sgo’i sgrigs chung,Dharamsala,Indian,1996,pp.84.在此发现10世纪末、11世纪初从桑耶寺等地请入的吐蕃时期的写卷因此顺理成章。

三、写卷的价值

随着藏学研究的深入，学术界在敦煌以外、尤其是在西藏各地陆续发现了不少吐蕃时期的写卷，极大拓展和深化了吐蕃时期佛教及其社会的研究。吐蕃时期写卷在札达皮央杜康大殿的发现，不仅填补了阿里地区的这一空白，而且具有十分重要的学术价值。其价值主要体现在如下几个方面：

首先，皮央杜康大殿吐蕃时期写卷的发现，为学术界重新评价卫藏地区在上路弘法中的作用提供了重要的考古依据。传统文献记载和学术界在论及后弘期初阿里的上路弘法时，主要强调克什米尔和东印度、尼泊尔等地佛教对其形成的重要影响，及其形成后对卫藏地区的辐射作用，而对卫藏地区在其中的作用和影响极少关注，对其认识也不足，尽管文献为此也留下了一些零星的记载。例如按《益西沃传》，古格国王在10世纪末、11世纪初派遣仁钦桑布等人前往克什米尔学法、迎请克什米尔等地班智达的同时，从卫藏、多康地区也迎请了众多善知识到古格弘法，修建了大批三藏修习之所，并且具体记载了云丹仁钦达（ཡེཀོནེ་ཏེནེ་རསྒྲིནེ་ཆརྩེནེ་དར）和强秋僧格（བྱང་ཆུབོ་སརྩེང་གེརྩེ）这两位从后藏请来的大师的名字。[6]皮央杜康大殿吐蕃时期写卷的发现，不仅印证了这些记载，而且进一步表明：来自卫藏地区吐蕃时期的写经和大师对阿里后弘期初上路弘法的形成也产生了重要的作用。吐蕃时期写经在阿里地区的发现，对于进一步全面、研究和重新评价上路弘法的形成史，尤其是卫藏地区在其中的作用，具有十分重要的学术意义。

其次，皮央杜康大殿吐蕃时期写卷的发现，弥补了吐蕃时期部分译经、译本和内容的缺失。皮央杜康大殿发现的吐蕃时期的写卷大多在后来收入《大藏经》，但与敦煌写卷一样，绝大多数均为残卷，虽难以与《大藏经》全本进行全面对勘，然而通过经名、跋记等简单初步的比较发现，二者之间虽基本相同，仍有差异。例如《大悲白莲花经》《弥勒上生兜率天经》和《梵天请问经》等多数写本的跋记都与《大藏经》同名经典的跋记基本一致，①这些经典及其跋记分别参见中国藏学研究中心《大藏经》对勘局：《中华大藏经·藏文对勘本》，卷50，2007:325,(卷61)825,(卷59)3-23.但《象力经》和《蓝衣金刚手仪轨陀罗尼》等写本则有较大的出入。《象力经》与《大藏经》中的同名经典相比，二者在经名和内容上均有差异（见图3）：首先，《大藏经》中的经名为“གླང་པཀོའསྒྲི་རྩེལ་ཞེརྩེས་བྱ་བོ་ཐརྩེགེ་པ་ཆརྩེནེ་པཀོའསྒྲི་མདཀོ།”缺少杜康大殿写本中的“ལྟ་བུ”二字。其次，末页缺跋记。再次，从写本现存末页进行比对，内容也有出入。该写本因此应为《大藏经》之外的另一个译本或写本。③中国藏学研究中心《大藏经》对勘局：《中华大藏经·藏文对勘本》，卷50，2007:254-288.《蓝衣金刚手仪轨陀罗尼》则在《大藏经》中有两个同名译本，但译者与皮央杜康大殿写本均不同（见图4）：其一为嘉·尊珠僧格（རྒྱེ་བོརྩེཀོནེ་འགྲུས་སརྩེང་གེརྩེ）译本，并注明为“古译本”；其二为阿底峡与嘉·尊珠僧格在印度那烂陀寺翻译的译本。④中国藏学研究中心《大藏经》对勘局：《中华大藏经·藏文对勘本》，卷95，48，2007：774-776，954-957.二者均为11世纪译本，晚于杜康大殿吐蕃时期译本，前者标注的“古译本”即使为吐蕃时期译本，译者亦不相同。杜康大殿写本提供了一个最早的译本，且未被《大藏经》收录。由此可知，杜康大殿的《象力经》和《蓝衣金刚手仪轨陀罗尼》这两个写本弥补了现存吐蕃时期译本的缺失，对于研究当时的译经和译本具有重要的学术价值。

再次，杜康大殿吐蕃时期写本的发现，丰富了吐蕃时期写本的质地、规格、版式、字体、文法、文字和装帧等方面的材料，为写本的断代提供了又一重要的参考。